۷. شاخص بازار اول و شاخص بازار دوم
برای اینکه مفهوم شاخص بازار اول و شاخص بازار دوم را توضیح دهیم، ابتدا لازم است درباره بازار اول و بازار دوم و تفاوت این دو، مطالبی بیان کنیم. بورس اوراق بهادار تهران دارای دو بازار به نام های بازار اول و بازار دوم است.
در توضیح عوامل موثر بر قیمت سهام، هر اندازه شرکت سرمایه و دارایی بیشتری داشته باشد، سودآوری شرکت مطلوب و مستمر باشد و همچنین تعداد بیشتری از مردم سهامدار آن شرکت باشند یا اصطلاحا، درصد سهام شناور آزاد آن شرکت بالاتر باشد، سهام آن شرکت از شرایط مناسب تری برای سرمایه گذاری برخوردار خواهد بود.
بازار اول و بازار دوم بورس هم دقیقا براساس همین شرایط تقسیم بندی می شود، به بیان دیگر، شرکت هایی که از نظر میزان سرمایه، وضعیت سودآوری و همچنین درصد سهام شناور آزاد یعنی میزان سهام در اختیار مردم، در وضعیت مناسبتری قرار دارند، در بازار اول بورس تهران و شرکت هایی که از نظر این معیارها، در شرایط پایین تری قرار دارند، در بازار دوم بورس تهران پذیرش می شوند.
با شناخت بازار اول و بازار دوم، مفهوم شاخص بازار اول و شاخص بازار دوم نیز مشخص می شود. شاخص بازار اول، بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت هایی است که در بازار اول بورس پذیرش شده اند، همچنین شاخص بازار دوم بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت هایی است که در بازار دوم بورس پذیرفته شده اند.بازار اول بورس تهران، خود نیز دارای دو تابلو شامل تابلوی اصلی و تابلوی فرعی است.
برخی از شرایط پذیرش شرکت ها در تابلوهای مختلف بورس عبارتند از:
الف. بازار اول/تابلوی اصلی:
ویژه شرکت های سهامی عام که حداقل سرمایه آنها ۱۰۰ میلیارد تومان باشد، حداقل هزار سهامدار داشته باشد و ۲۰ درصد سهام شرکت، سهام شناور آن باشد، در سه دوره متوالی منتهی به پذیرش در بورس، سودآور بوده باشند و چشم انداز روشنی برای سودآوری در آینده داشته باشند.
ب. بازار اول/تابلوی فرعی:
ویژه شرکت های سهامی عام که حداقل سرمایه آنها ۵۰ میلیارد تومان باشد، حداقل ۷۵۰ سهامدار داشته باشد و ۱۵ درصد سهام شرکت، سهام شناور آن باشد، در دو دوره متوالی منتهی به پذیرش در بورس، سودآور بوده باشند و چشم انداز روشنی برای سودآوری در آینده داشته باشند.
ج. بازار دوم:
ویژه شرکت های سهامی عام که حداقل سرمایه آنها ۲۰ میلیارد تومان باشد، حداقل ۲۵۰ سهامدار داشته باشد و ۱۰ درصد سهام شرکت، سهام شناور آن باشد، در سه دوره متوالی منتهی به پذیرش در بورس، سودآور بوده باشند و چشم انداز روشنی برای سودآوری در آینده داشته باشند.
۸. شاخص آزاد شناور
هرچه تعدا بیشتری از مردم سهامدار یک شرکت باشند، سهام آن شرکت برای سرمایه گذاری مناسب تر خواهد بود، زیرا اولا همواره خریداران و فروشندگان زیادی برای سهم وجود دارد و در نتیجه قابلیت نقدشوندگی سهم در بورس افزایش می یابد و ثانیا امکان دستکاری سهم توسط گروهی خاص از سهامداران، کاهش می یابد. به آن بخش از سهام شرکت که در اختیار تعداد زیادی سرمایه گذاران قرار دارد، سهام شناور آزاد گفته می شود.
در محاسبه شاخص قیمت گفتیم که این شاخص، سطح عمومی قیمت همه سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس را نشان می دهد، به این معنا که مثلا اگر شرکت الف در مجموع ۱۰۰ میلیون عدد سهم منتشر کرده باشد، فارق از اینکه چند درصد از این سهام در اختیار مردم، اصطلاحا شناور آزاد باشد، ارزش کل سهام منتشر شده شرکت در محاسبه شاخص قیمت لحاظ می شود.
حال اگر در محاسبه شاخص قیمت، به جای آنکه همه سهام منتشر شده توسط شرکت در نظر گرفته شود، فقط درصد سهام شناور آزاد شرکت ها، یعنی آن میزان سهام که در اختیار مردم قرار دارد مدنظر قرار گیرد، شاخص آزاد شناور یا به تعبیر دقیق تر، شاخص قیمت بر مبنای سهام شناور آزاد شکل می گیرد.
شاید این سوال به وجود آید که با وجود انتشار شاخص قیمت، لزوم انتشار شاخص آزاد شناور چیست؟
هدف از انتشار شاخص آزاد شناور، کمک به سرمایه گذاران برای تحلیل رفتار آن بخش از بازار سهام است که نقدشوندگی بیشتری دارد، زیرا در محاسبه این شاخص، فقط ارزش سهامی که در اختیار عموم مردم قرار دارد و همواره در حال خرید و فروش است، محاسبه می شود و آن بخش از سهام شرکت ها که در اختیار سهامداران عمده قرار داشته و بلوکه شده است، مدنظر قرار نمی گیرد، بنابراین می تواند تصویری منطقی تر و واضح تری از وضعیت بورس و نوسانات آن ارائه دهد.
